دانش آموزان زيادي وجود دارند كه در درس ديكته دچار مشكل هستند و به نسبت تعداد غلطهايي كه مرتكب مي شوند، نمرات كمتري دريافت مي كنند.

اگر شما ديكته نويسي يك دانش آموز رو به رو شويد چه خواهيد كرد؟

آيا مشكل به اين جهت است كه دانش آموز به اندازه كافي تمرين و تكرار نكرده است؟

آيا مشكل دانش آموز به اين خاطر است كه سرزنش ، تحقير و مؤاخذه نشده است؟

انواع اشتباهاتي كه كودك در درس ديكته دارد همه از يك نوع و يك سنخ نيستند ، تا با يك روش همه ي آن اشتباهات را از بين برد.

ابتدا بايد از هوش طبيعي بچه مطمئن بود. بعد غلطهاي ديكته هاي او را دسته بندي كرد و نوع غلطها را با توجه به جدول جدا كرد.

كه غلطها از كدام سنخ هستند و بعد به روش آموزشي مخصوص به هر نوع غلط روي آورد.

انواع غلطها

وارونه يا قرينه نويسي

مشكل در تمييز ديداري

ناكافي بودن دقت

غلطهاي مربوط به حافظه ي توالي ديداري

كم بودن حافظه ي ديداري

ناكافي بودن حساسيت شنيداري

مشكلات آموزشي

درمان نارسانويسي

در درمان نارسا بايد نوع خطاي نارسا نويسي را مشخص كرد و سپس علت يا علل آن خطاها را شناخت و به ترميم و درمان پرداخت .

خطاها و علل نارسانويسي :

نقص علل

1 - كج نويسي بيش از حد

 الف: بسيار نزديك بودن بازو به بدن

ب: بسيار سفت گرفتن شصت

ج: دور بودن خيلي زياد نوك قلم از انگشتان

علل نقص

د: صحيح نبودن جهت كاغذ

ه: درست نبودن جهت حركت قلم

2- راست نويسي بيش ازحد

الف: بسيار دور بودن بازو از بدن

ب: بسيار نزديك بودن انگشتان به سر قلم

ج: هدايت قلم به تنهايي توسط انگشت سبابه

د: ناصحيح بودن جهت كاغذ

3- پرفشار نوشتن الف : فشار روان بيش از حد انگشت سبابه

ب: استفاده از قلم نامناسب

ج: نازك بودن بيش از حد قلم

4-كم رنگ نويسي بيش از حد الف: بيش از حد اوريب يا راست نگه داشتن قلم

ب: چرخش نوك قلم به يك سمت

ج: قطر بيش از حد قلم

5- زاويه دار نويسي بيش از حد الف: سفت بودن بيش از حد شست

ب : بيش از حد شل نگه داشتن قلم

ج : حركت بيش از حد كند قلم

6-نامرتب نويسي بيش از حد الف: نبودن آزادي حركت

ب : حركت بيش از حد كند دست

ج: محكم گرفتن قلم

د: نادرست يا ناراحت بودن وضعيت

7- فاصله گذاري بيش از حد الف: پيشرفت بيش از حد سريع قلم به سمت چپ

ب : حركت بيش از حد و سريع جانبي

براي ترميم و درمان نارسا نويسي بايد اقدامات زير را انجام داد:

در اختيار قرار دادن يك روان نويس براي كشيدن خطوط به دلخواه

يك وايت برد قابل و كوچك در اختيار كودك براي ترسيم نقاشي

قرار دادن يك گچ خوب در اختيار كودك بر نوشتن روي تخته سياه

اصلاح وضعيت نشستن كودك در هنگام انجام تكاليف

قرار دادن كاغذ يا دفتر كودك بطور مناسب در جلوی دست کودک

اصلاح نحوه ي مداد دست گرفتن كودك

استفاده از مدادهاي باريك و با قطر كم براي كودكاني كه انگشتان و عضلات كوچك و بزرگ دست آنان ضعيف است.

فعاليتهاي پيشنهادي براي تقويت عضلات كوچك و بزرگ دست :

الف. استفاده از خمير بازي و ساختن اشكال مختلف

ب. مچاله كردن روزنامه يا كاغذ باطله توسط دست

ت. باز و بسته كردن ، زيپ ، دكمه ي لباس و بند كفش

ث. حركت انگشتان دست به تفلید از مربی

ج. رسم خطوط بوسيله چوب روي ماسه يا شن

چ. باز و بسته كردن قفل ،  پيچ و مهره

ح. بازي با گل رس و درست كردن وسايل مختلف

8- رسم يك خط توسط كودك بين خطوط موازي ( آزمون فراستيك

9-كامل كردن شكلهاي نقطه چين

10- رسم اشكال توسط انگشت آغشته به رنگ

11-پر كردن و كامل كردن اشكال هندسي نقطه چين

12- نوشتن كلمات و حروف ناقص و كامل كردن آنها توسط حروف

13-نوشتن كودك بين دو خط موازي

تقويت هماهنگي چشم و دست

1- براي تقويت هماهنگي چشم و دست بايد ابتدا از غلبه طرفي سمت چپ 1 راست كودك مطمئن شد.

براي ايجاد غلبه ي طرفي و تشخيص سمت راست يا چپ كودك اين تمرينات انجام مي شود:

الف- شوت كردن توپ از فاصله دو يا سه متري توسط كودك و يادداشت پاي غالب

ب – نگاه كردن كودك از سوراخ يك كاغذ يا يك لوله و يادداشت چشم مورد استفاده

پ- استفاده از ساعت و شنيدن صداي ساعت توسط كودك و يادداشت گوش برتر

ت- استفاده از نخ و سوزن و يادداشت دست غالب كه كودك از آن استفاده كرده است.

اگر كودك برتري اندامهاي راست يا چپ داشت تمرين هاي مربوط به هماهنگي چشم و دست را شروع مي كنيم.

اما اگر كودك از سه اندام راست و يك اندام چپ استفاده مي كند با انجام تمرينات گفته شده سعي مي كنيم كه كودك از آن اندام چپ كمتر استفاده كند.

ااما اگر از دو اندام چپ و دو اندام راست استفاده كرد، برتري را به طرف  راست مي دهيم   

* لازم به يادآوري است كه عدم برتري جانبي ، هميشه و به طور حتم مشكل ساز نيست. اما وجود برتري جانبي مي تواند كارايي فرد را افزايش دهد.

فعاليتهاي مربوط به تقويت هماهنگي چشم و دست :

الف- انداختن توپ در حلقه ي ميني بسكت

ب – ماهيگيري با استفاه از نوعي اسباب بازي

پ- كوبيدن ميخ

ت- تيراندازي با تفنگهاي پلاستيكي

ث- انداختن توپ چسبناك به سوي هدف

ج- انداختن حلقه ي پلاستيكي دور ميله ي ثابت

چ- بازي با توپ و راكت

تمام اين تمرينات بايد در فضايي پرشور و شوق باشد و بعد از هر موفقيت يك تقويت كننده نيز ارائه شود.

اگر مشكل دانش آموز با اين تمرينات برطرف نشد مربي بايد علل نارسانويسي را بداند و به اصلاح آن مشكل بپردازد.

علل مهم نارسا نويسي

عدم مهارتهاي پايه اي مانند چرخاندن ، فشار دادن ، گرفتن و امثال آن

عدم رشد مهارتها و هماهنگي هاي حركتي و حركتهاي ظريف ، كه براي نوشتن لازم هستند.

عدم حركت مناسب انگشتان

عدم هماهنگي چشم و دست

فاصله ي نامناسب سر كودك با كاغذ به هنگام نوشتن

استفاده از ميز و صندلي نامناسب

بي قراري و پرتحركي

عدم هماهنگي كلي بدن

خطا در ادراك ديداري واژه ها

عدم يادگيري مفاهيم پايه اي مانند : بالا ، پايين ، زير ، رو

فقر نارسايي آموزشي

موارد بالا خلاصه اي بود كه ذكر شد در كتاب به تفصيل نوشته شده است.

درمان وارونه نويسي و قرينه نويسي

براي درمان و ترميم وارونه نويسي و قرينه نويسي فعاليتهاي مربوط به درمان نارسانويسي مفيد است.

علاوه بر آن اقدامات زيررا مي توان انجام داد.

1- تن آگاهي

2- نام بردن اندامها توسط كودك

3-استفاده از آدمك مقوايي كه اندامش جدا مي شود

تقويت حافظه ي ديداري :  اگر کودک کلمه ی صابون را (سابون )  ، کثیف را(کسیف ) ثریا را ( صریا) اسب را(اصب )و... می نویسد باید به ضعف حافظه ی دیداری شک کرد.

علت و درمان اين نوع غلطها :

علت عمده اين غلطها ضعف حافظه ي ديداري است يعني كودك قادر نيست به خاطر بياورد كه تصوير حرف و و نظر چگونه است.

تمرينات مفيد براي رفع اين مشكل

نشان دادن تصوير و پنهان كردن آن و خواستن از كودك كه جزئيات تصويرها را بيادآورد

اضافه كردن تصوير به تمرين اول تا وقتي كه حافظه ي ديداري كودك به حد طبيعي يا بالاتر برسد.

يك تصوير نسبتاً مركب به دانش آموزان نشان ميدهيم و از او مي خواهيم تا كل و اجزاء آن را بخاطر بسپارد.

استفاده از انواع اسباب بازيهاي آموزشي مربوط به حافظه مثل دومينو

نوشتن املاء كلماتي كه روي كارت است روي هوا

تهيه كارتهايي با نوشتن كلمات هم خانواده روي آن براي اينكه كودك درك كند كه كلمات نوشته شده همه يك ريشه دارند.

آيا تمرينهايي كه گفته شد براي تقويت حافظه ديداري كافي هستند؟

الف: براي اينكه تمرينهايي كه گفته شد تأثير زيادي داشته باشد بايد با ايجاد انگيزه و رغبت به تمرينهاي بيشتري پرداخت و حافظه ي طوطي وار يا كوتاه مدت را تقويت كرد تا به ميان مدت و بلندمدت تبديل شود.

ب : وقتي كه حافظه ي ديداري تقويت شده و باز هم كودك اشتباه داشت بايد دقت كودك را بالا برد.

تقويت تميزديداري

براي درمان اين نوع مشكلات بايد تمرينهايي براي دانش آموزان تدارك ديد كه در حيطه ادراكهاي متعدد ديداري قرار دارند.

الف :توانايي در تميز ديداري

اين توانايي به تشخيص تفاوت يك چيز از چيز ديگر مربوط مي شود.

مثلاً تشخيص :   «ر» از «ز» «ع» از «غ »

تمرينهاي مربوط به تقويت توانايي در تميز ديداري:

1- رسم تصاوير مشابه و جدا كردن تصوير مورد نظر ، توسط كودك

2-تهيه ي كارت و نوشتن كلماتي روي آن و خواستن كلمه ي موردنظر كه سمت راست است از كلمات سمت چپ توسط كودك

تهيه كارت ذكر شده شماره 2 و به جاي كلمات از حروف استفاده مي كنيم.

ب : ادراك نقش  از زمينه :

در اين مهارت كودك بايد ي چيز را از زمينه ي محيطي آن تشخيص دهد.

با داشتن اين مهارت كودك مي تواند حروف كوچك «ب» و «ت» را در ميان واژه ها به خوبي درك نمايد و بين هر كدام از آن حروف و كل كلمه تميز قابيل شود.

تمرينات براي تقويت ادراك نقش از زمينه

آزمون شماره 2 فراستيك

تشخيص تصوير موردنظر ما در ميان نقاشيها و طرحهاي يك نقاشي توسط كودك

نوشتن حروف در هم و تشخيص حرف موردنظر توسط كودك

پ : اكمال ديداري

توانايي باز شناسي يك چيز بدون اينكه كل آن نشان داده شود.

تمرينات براي تقويت اكمال ديداري

تهيه ي كارتهايي كه واژه هايي ، سايه دار و نسبتاً ناقص در آن نوشته شود

كامل كردن اشكال هندسي ناقص

تكميل طرحهايي ناقص از حيوانات مختلف

كامل كردن حروف ناقص

ث : هماهنگي ديداري – حركتي :

توانايي هماهنگ ساختن ديدار از يك شي ء و حركت قسمتهاي مختلف بدن

فعاليتها براي تقويت هماهنگي ديداري حركتي

تكميل تصاوير هندسي و ساير اشكال با نقطه چين

كپي كردن اشكال هندسي و نقاشي حيوانات – ساختمان و اشياء

ث : حافظه ي توالي ديداري

توانايي يادآوري آنچه ديده ايم ، به همان ترتيبي كه بوده دانش آموزاني كه از اين مهارت به اندازه كافي برخوردار نيستند در تجسم و ترتيب و توالي حروف دچار مشكل مي شوند. مثال : مادر را «مارد» مي نويسد.

 فعاليتها براي تقويت حافظه ي توالي ديداري

انجام چند حركت بدني و از كودك مي خواهيم آن حركات را تكرار كند.

نوشتن حروف روي يك كارت از دانش آموزي خواهيم بعد از ديدن آنها را به ترتيب از سمت راست به چپ نام برد.

بجاي حروف از كلمات استفاده مي كنيم.

 

 

ديد واگرا و همگرا

تعريف ديد همگرا :

در نوع ديدن همگرا ، فرد به يك كلمه يا يك شي آنقدر متمركز مي شود كه اشيا اطراف آن را مبهم و غيرواضح مي بيند.

ديد واگرا:

در ديدن واگرا ، فقط يه يك كلمه يا يك نقطه نگاه مي كند ولي كلمات مجاور را نيز مي بيند.

اگر دانش آموز هم از توان ديد همگرا و هم از توان ديد واگرا به اندازه كافي برخوردار باشد، مشكلات يادگيري او كاهش خواهد يافت.

تمرينهاي مربوط به مهارت ديد واگرا

كلمه اي را كه در وسط يك سطر نوشته شده است به كودك نشان مي دهيم و به او مي گوييم به كلمه نگاه كند و بدون اينكه جهت ديدش را عوض كند اشياء پيرامون را نيز ببيند.

يك دايره كوچك روي وایت برد و با يك نقطه  در مركز دايره را مشخص مي كنيم و از كودك مي خواهيم با نگاه كردن به آن نقطه اشياء پيرامون آن را نام ببرد.

براي تقويت مهارت ديد همگرا اين تمرينات داده مي شود:

نگاه كردن به كلمه اي در يك سطر و دقت به آن تا حدي كه ساير كلمات سطر را مبهم ببيند.

نگاه كردن به مركز يك دايره و تمركز روي آن كه نتواند دايره را ببينيد.

 

حركت هاي چشم

براي تقويت حافظه ي ديداري بايد خوب ديدن را نيز تمرين كرد. براي خوب ديدن كودك بايد قادر باشد چشمهايش را به جهت هاي مختلف به راحتي حركت دهد.

براي اينكه كودك خوب ديدن را ياد بگيرد بايد:

1-يك مداد را در وضعيت عمودي و دور از بدن بگيرد و وقتي مداد را حركت مي دهد با چشمهايش آن را تعقيب كند (در جهتهاي مختلف)

2-با نوك مداد دايره اي از چپ به راست برعكس در هوا رسم نمايد.

اين تمرينات چون خسته كننده هستند روزي يك يا دو بار و هر بار در پنج دقيقه اي انجام شود.

ديد دوچشمي

بعضي از دانش آموزان به علت چپي چشم و فقدان هماهنگي دو چشم و يا به علت اينكه جهت كانون عدسيهاي چشم با هم تطابق ندارند، تصاوير را دوتايي مي بينند و در حافظه ي ديداري آنها تصويري دوتايي ثبت مي شود، لذا در ديكته نوشتن دچار مشكل مي شوند.

اين كودكان بامراجعه به چشم پزشك و طبق دستور پزشك عمل نمايند.

حساسيت شنيداري

كودك در شنيدن صداهاحساس نيست.

 فعاليتها توصيه شده براي ترميم حساسيت شنيداري

از دانش آموز خواسته مي شود چند وسيله صدا ساز درست كند و صداهاي آنها را با هم مقايسه كند.

ضبط صداهاي مختلف حيوانات روي نوار و تشخيص صداي هر حيوان توسط كودك

شناختن صداي هم كلاسيهاي كودك وقتي كه چشمانش را ببنديم.

سفارش به خانواده ي كودك براي آرام صحبت كردن در خانه

معلم ديكته را با صداي معمولي بگويد

كم كردن صداي راديو یا تلویزیون ، به طوري كه به زحمت شنيده شود. كودك بايد گوش كند و مطالب درك شده را براي ما بازگو كند.

براي دانش آموزاني كه كلمات را در ديكته جا مي اندازند:

الف- تمرينات مخصوص براي تقويت عضلات كوچك و بزرگ دست

ب – تقويت حافظه ي شنيداري كودك

فعاليتهاي توصيه شده براي تقويت حافظه ي شنيداري

گفتن سه كلمه به كودك  ، و از او مي خواهيم كه كلمات را بازگو كند. به تعداد كلمات هر بار اضافه مي كنيم.

گفتن يك جمله و تكرار آن توسط كودك تعداد جمله ها را زياد مي كنيم.

به كودك چند دستور مي دهيم و از او مي خواهيم كه دستورات را به ترتيب اجرا نمايد. اين تمرين علاوه بر حافظه ي شنيداري ، توانايي حركتي ، شنيداري و توالي شنيداري را تقويت مي كند.

اجراي آزمون سنجش شنيداري و اهميت آن

تلفظ صداها در ابتدا ميان و آخر كلمه

مهارت حافظه ي توالي شنيداري

حافظه ي شنيداري

تمرينهاي پرورش دقت

اختلافات در  دو تصوير مشابه را تشخيص دهد

نوشتن كلماتي كه در نقطه و یا دندانه نقص دارند، که كودك بايد آن نقصها را پيدا كند

ديكته ي چندنفر را تصحيح كند.

 

به طور کلی در درمان اختلالات يادگيري كودكاني كه داراي ويژگي هاي فوق هستند بايد قبل يا همزمان با فعاليتهاي درمان اختلال ، سه گروه فعاليت خاص صورت گيرد:

اول : اقداماتي براي تغيير دادن و مناسب كردن محيط آموزش و يادگيري در خانه ، مدرسه و اطاق درمان اختلال

دوم : تغيير روش آموزشي ، زبان آموزش و.... معلم متناسب با نوع ويژگي دانش آموز

سوم : اصلاح و تغيير رفتار كودك